• [Informacje ogólne]
• [Budowa i obsługa]
• [Rozwiązywanie problemów]
• [Otwieranie]
• [Czyszczenie i naprawa]

O elektrozaworach serii PGV firmy Hunter

Elektrozawór to element łączący dwa oddzielne obwody systemu nawadniania: obwód sterujący (elektryczny) i obwód rozprowadzający wodę (hydrauliczny). Jednocześnie to on w sposób bezpośredni decyduje o przepływie wody lub jego braku. Istniej wiele konstrukcji tego urządzenia. Mogą się różnić w wielu kwestiach, ale przeznaczenie pozostaje takie samo. Przyjrzymy się bliżej rodzinie elektrozaworów PGV firmy Hunter. Szczególną uwagę zwrócimy na calowe elektrozawory PGV-100G-B, PGV-101G-B (oczywiście wszystko będzie też prawdą dla wersje MMB z gwintami zewnętrznymi). Te właśnie modele najczęściej trafiają do przydomowych systemów nawadniania.

Na początek należy zaznaczyć, że PGV-100 (mamy tu zawsze na myśli wszystkie calowe elektrozawory PGV) to bardzo dobra konstrukcja. Zwarta forma, trwałe materiały, prostota wykonania i niezawodność sprawiły, że sięgają po niego profesjonalni instalatorzy i hobbyści. Elektrozawór nie ma żadnych znanych wad konstrukcyjnych, a wszystkie znane słabości (jak choćby korodujące przewody przy wyjściu z cewki) zastały poprawione lata temu.

 

Budowa i obsługa elektrozaworów PGV Hunter

PGV-100 składa się z dwóch zasadniczych elementów: korpusu i cewki. Korpus jest częściowo rozbieralny i w zależności od modelu może się różnić np. typem gwintu przyłączeniowego. Cewki występują w dwóch odmianach: 24 V AC (do sterowników sieciowych) i 9V DC (do sterowników bateryjnych). Budowa cewki nie przewiduje jej otwierania. Najczęstsza kombinacja tych dwóch elementów to elektrozawór z gwintami wewnętrznymi bez regulacji przepływu i cewką 24 V AC.

PGV są elektrozaworami z serwosterowaniem. W wielkim uproszczeniu chodzi o to, że cewka kontroluje (otwiera/zamyka) jedynie niewielki otwór pilotażowy (sterujący), a główny zawór otwiera się pod wpływem powstałych różnic ciśnienia - wykorzystując ciśnienie wody. Konsekwencją nr 1. takiego rozwiązania jest minimalne ciśnienie zamknięcia. Elektrozawór zamknie się dopiero gdy różnica ciśnienia przed i za elektrozaworem przekroczy pewną wartość. Dla elektrozaworów PGV-100 wynosi ona 0,3 bara. Oznacza to, że jeśli w sieci wodociągowej ciśnienie spadnie poniżej tej wartości (przerwa w dostawie wody), elektrozawór może w tym czasie przepuszczać niewielkie ilości wody. Konsekwencja nr 2. - elektrozawór nie blokuje przepływu w kierunku przeciwnym niż ten domyślny (oznaczony strzałką).

Elektrozawory PGV mogą pracować w dowolnej pozycji - można bez większych obaw zamontować kolektor (z elektrozaworami) na ścianie.

Automatyczne (domyślne) otwarcie elektrozaworu - następuje gdy przez cewkę przepływa prąd o odpowiednich parametrach (cewki 24V AC). Gdy przepływ prądu ustaje elektrozawór samoistnie się  zamyka. Jeśli zainstalowana jest cewka bistabilna (9 V DC) otwarcie/zamknięcie następuje w momencie odpowiedniego (krótkiego) impulsu elektrycznego ze sterownika.

Manualne otwarcie elektrozaworu - wymaga przekręcenia cewki o około ćwierć obrotu w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (odkręcanie). Zawór zamyka się kręcąc cewką zgodnie z ruchem wskazówek zegara (przykręcanie) mniej więcej o ćwierć obrotu (do pozycji początkowej).

Uwaga! (1) Odkręcając PGV-100 ręcznie należy nasłuchiwać charakterystycznego "syknięcia" i następującego po nim szumu wody, po usłyszeniu których nie ma już potrzeby dalej odkręcać cewki - zawór jest w pełni otwarty.

Uwaga! (2) Jeśli w trakcie manualnego otwierania, cewka zostanie zbyt mocno odkręcona i zacznie spod niej wyraźnie wyciekać woda, to nie powinno się jej (cewki) dokręcać. Może to spowodować uszkodzenie uszczelki przy cewce. Należy kolejno: zakręcić źródło wody, wykręcić cewkę, sprawdzić czy uszczelka (o-ring) jest na swoim miejscu i ostrożnie wkręcić cewkę.

Odpowietrzenie elektrozaworu wymaga odkręcenia (tylko częściowo) korka/bagnetu w górnej części elektrozaworu. Spowoduje to usunięcie powietrza, które zostało uwięzione ponad membraną. Korek należy odkręcić do momentu w którym pojawi się pod nim woda, a elektrozawór się otworzy. Po wszystkim dokręcić korek. Otwieranie i zamykanie zapowietrzonego zaworu odbywa się głośniej/gwałtowniej i mogą towarzyszyć mu drgania.

Regulację przepływu (dotyczy tylko modeli z regulacją przepływu - PGV-101) można wykonać ręcznie, śrubokrętem lub specjalnym kluczem. Fabrycznie elektrozawory PGV mają ustawiony maksymalny przepływ. Kręcąc śrubą regulacyjną zgodnie z ruchem wskazówek zegara (wkręcanie) ograniczamy możliwość maksymalnego otwarcia. Kręcąc w przeciwnym kierunku wracamy do ustawienia fabrycznego. Śruba znajduje się na samym środku elektrozaworu, pomiędzy korkiem odpowietrzającym a cewką.

Podstawowe parametry techniczne charakteryzujące omawiane zawory. Ich znajomość jest przydatna na etapie projektowania, ale również obsługi.

Zalecany zakres ciśnień: od 1,5 do 10 barów.
Zalecany zakres przepływu: od 0,7 do 113 l/min.
Dla cewki 24 V AC (częstotliwość 50 Hz): prąd rozruchu - 370mA, prąd trzymania - 210 mA.

Tabela strat ciśnienia dla elektrozaworów PGV 1'' Hunter
Przepływ [m^3/h]	Przepływ [l/min]	Strata ciśnienia  [bar]
0,3	4	0,08
1,0	20	0,11
2,5	40	0,13
3,5	55	0,16
4,5	75	0,23
5,5	95	0,43
6,5	115	0,62
8,0	135	1,10
9,0	150	1,48

 

Diagnozowanie usterek elektrozaworów PGV Hunter

Poniżej rozważamy typowe awarie i problemy, ich potencjalne przyczyny, możliwe rozwiązania oraz orientacyjną częstość występowania. W większości nie dotyczą one samego elektrozaworu, ale innego elementu systemu. W związku z powyższym tabele można traktować jako diagnozę systemu nawadniania ze szczególnym uwzględnieniem elektrozaworów.

 

Elektrozawór otwarty automatycznie (sterownikiem), a woda nie leci lub tylko delikatnie się sączy
Przyczyna	Rozwiązanie problemu (potwierdzenie przyczyny usterki)	Częstość występowania
zakręcone źródło wody	odkręcić wodę	bardzo często
wyłączona pompa	włączyć pompę	często
uszkodzona pompa lub układ sterowania pompą	skontaktować się z serwisem pompy lub instalatorem (podstawowe) sprawdzić czy pompa pracuje, czy dochodzi do niej zasilanie, czy układ sterowania nie wyświetla błędu	bardzo rzadko
zanieczyszczony filtr	skontrolować i wyczyścić filtr	często
zanieczyszczony elektrozawór	rozkręcić i wyczyścić elektrozawór [rozkręcanie] [czyszczenie]	rzadko
uszkodzone przewody sterujące	odszukać i naprawić uszkodzone przewody (podstawowe) sprawdzić wizualnie ciągłość przewodów i połączeń (zaawansowane) wykonać pomiar rezystancji obwodu cewki (np. multimetrem)	rzadko
zawieszony sterownik	wyłączyć/włączyć zasilanie, wykonać reset sterownika	rzadko
czujnik deszczu	włączyć bypass (pominięcie czujnika deszczu), lub poczekać na wyschnięcie czujnika (podstawowe) sprawdzić czy sterownik nie komunikuje zadziałania czujnika deszczu	często
uszkodzona cewka	wymienić uszkodzoną cewkę (podstawowe) sprawdzić czy sterownik nie komunikuje błędu cewki	bardzo rzadko
uszkodzony sterownik	skontaktować się z serwisem sterownika lub instalatorem (zaawansowane) wykonać pomiar napięcia pomiędzy zaciskiem wspólnym a zaciskiem badanej cewki (w trakcie pracy cewki)	bardzo rzadko

 

Elektrozawór otwarty ręcznie (poprzez obrót cewki), a woda nie leci lub tylko delikatnie się sączy
Przyczyna	Rozwiązanie problemu (potwierdzenie przyczyny usterki)	Częstość występowania
zakręcone źródło wody	odkręcić wodę	bardzo często
wyłączona pompa	włączyć pompę	często
uszkodzona pompa lub układ sterowania pompą	skontaktować się z serwisem pompy lub instalatorem (podstawowe) sprawdzić czy pompa pracuje, czy dochodzi do niej zasilanie, czy układ sterowania nie wyświetla błędu	bardzo rzadko
zanieczyszczony filtr	skontrolować i wyczyścić filtr	często
zanieczyszczony elektrozawór	rozkręcić i wyczyścić elektrozawór [rozkręcanie] [czyszczenie]	bardzo rzadko
zamknięty elektrozawór główny (jeśli zamontowano)	otworzyć elektrozawór główny	bardzo często
za mały obrót cewki	zwiększyć obrót cewki	często

 

Elektrozawór zamknięty wciąż przepuszcza wodę (pełnym strumieniem lub tylko sączy)
Przyczyna	Rozwiązanie problemu (potwierdzenie przyczyny usterki)	Częstość występowania
działanie sterownika	sprawdzić na sterowniku czy nie trwa automatyczny lub ręczy cykl nawadniania	często
niedokręcona lub źle wkręcona cewka	poprawnie dokręcić cewkę elektrozaworu	często
odkręcone odpowietrzenie	dokręcić zaślepkę otworu odpowietrzającego	często
awaria sterownika	wypiąć przewód zasilający cewkę (można też wyłączyć zasilanie sterownika), skontaktować się z serwisem sterownika lub instalatorem (zaawansowane) wykonać pomiar napięcia pomiędzy zaciskiem wspólnym a zaciskiem badanej cewki	bardzo rzadko
zanieczyszczony elektrozawór	rozkręcić i wyczyścić elektrozawór [rozkręcanie] [czyszczenie]	bardzo często
uszkodzona membrana, o-ring cewki lub inny element elektrozaworu	wymienić membranę, o-ring, uszkodzony element lub cały elektrozawór (podstawowe) sprawdzić czy woda nie wycieka spod cewki, sprawdzić czy woda nie wycieka gdzieś z korpusu elektrozaworu	rzadko

 

Z elektrozaworu cieknie woda
Przyczyna	Rozwiązanie problemu (potwierdzenie przyczyny usterki)	Częstość występowania
niedokręcona lub źle wkręcony korek odpowietrzenia	poprawnie dokręcić korek odpowietrzenia (podstawowe) woda wycieka spod korka	rzadko
niedokręcona lub źle wkręcona cewka	poprawnie dokręcić cewkę elektrozaworu (podstawowe) woda wycieka spod cewki	często
uszkodzony o-ring cewki	wymienić uszczelnienie (uszczelkę o-ring) (podstawowe) woda wycieka spod cewki	rzadko
źle uszczelnione połączenia gwintowane elektrozaworu	poprawić szczelność połączeń (podstawowe) woda wycieka w okolicach połączeń gwintowanych	często
pęknięty korpus elektrozaworu	wymienić uszkodzony element (podstawowe) woda wycieka w miejscu pęknięcia, najczęściej dotyczy uszkodzeń mrozowych, lub zbyt dużej siły dokręcenia złączek	rzadko

 

Otwieranie elektrozaworu PGV Hunter

Rozbieranie elektrozaworu należy rozpocząć od przygotowania dobrego dostępu do śrub elektrozaworu i odpowiednich narzędzi. Najwygodniej jest to zrobić kluczem nasadkowym 5/16 cala (zalecany), ale śruby przystosowane są też do śrubokrętu krzyżakowego i płaskiego. Jeśli układ w studzience uniemożliwia łatwy dostęp, można zaopatrzyć się w klucz z elastyczną końcówką lub przegubem.

1. Wykręcić cewkę elektrozaworu uważając aby nie uszkodzić przewodów sterujących.
2. Kluczem lub śrubokrętem poluzować a następnie wykręcić cztery śrub mocujące. Wykręcać do momentu, w którym można obracać je palcami (nie muszą wyjść całkowicie).
3. Podnieść górną część korpusu (tę ze śrubami). Membrana elektrozaworu najczęściej pozostanie "przyklejona" do dolnej części korpusu (ale zdarza się że przylgnie do części górnej).
4. Podważyć paznokciem krawędź membrany (z górnej lub dolnej części), unieść membranę uważając aby nie uszkodzić uszczelnienia kanału sterującego (łączy go z resztą membrany jedynie wąski pasek). W międzyczasie z pomiędzy górnej części elektrozaworu a membrany może wypaść sprężyna (należy uważać by jej nie zgubić).
5. Wyciągnąć biały pierścień (to wsparcie dla membrany gdy zawór jest zamknięty) z dolnej części korpusu. Elektrozawór PGV 101 został rozłożony (grafika poniżej).

Składanie elektrozaworu Hunter przeprowadzamy w odwrotnej kolejności:

Na dolnej części korpusu układamy biały pierścień i lekko dociskamy. Na górę układamy membranę i delikatnie dociskamy jej krawędzie i uszczelnienie kanału sterującego (wszystko powinno pasować idealnie). W dalszym etapie na środku membrany układamy sprężynę. Całość nakrywamy górną część elektrozaworu i ostrożnie dociskamy (powinno pasować idealnie). Stopniowo dokręcamy śruby mocujące (naprzemiennie). Na sam koniec wkręcamy cewkę.

 

Czyszczenie i naprawa elektrozaworów PGV Hunter

Zewnętrzne zabrudzenie nie ma wpływu na poprawną pracę elektrozaworów PGV, ale może utrudniać serwisowanie i diagnozowanie usterek. W razie potrzeby można go bez obaw przetrzeć i opłukać bieżącą wodą (np. wężem ogrodowym).

Na pracę elektrozaworu mogą wpływać zanieczyszczenia lub osady, które dostały się (poprzez rury, z wodą) od wnętrza urządzenia. Czyszczenie elektrozaworu wymaga jego otwarcia. [otwieranie elektrozaworu PGV-100 Hunter]

Pierwszym (najłatwiej dostępnym) miejscem do oczyszczenia jest gniazdo cewki. Jeśli zauważymy tam zanieczyszczenia stałe (np. drobiny piasku) lub osady to należy gniazdo przepłukać, a osady oczyścić szczoteczką (najlepiej z tworzywa) lub ściereczką. Po wszystkim całość ponownie przepłukać.

Drugim etapem jest otwarcie korpusu i usunięcie większych elementów (najczęściej kamieni) blokujące pracę zaworu. Takie zabrudzenie zwykle powoduje problemy z zamykaniem elektrozaworu i duże przecieki.

Trzecim etapem jest oczyszczenie górnej części korpusu. Należy skontrolować drożność kanałów prowadzących do gniazda cewki. W razie potrzeby delikatnie je udrożnić. Część z tych czynności można wykonać na pierwszym etapie.

Czwarty etap to czyszczenie membrany, połączonych z nią filtrów i uszczelki elektrozaworu PGV. Widoczne zabrudzenia usunąć szczoteczką, a następnie całość opłukać. Sprawdzić drożność uszczelnienia kanału sterującego (czasami osady mogą zmniejszyć jego światło i negatywnie wpływać na pracę zaworu). Szczególną uwagę trzeba zwrócić na niewielki drobiny (np. ziarnka piasku, malutkie kamyczki, opiłki) wbite w "główną" uszczelkę. Zwykle są niemal niewidoczne, zalegają tak głęboko, że wstępne czyszczenie i płukanie może ich nie usunąć. Najłatwiej je zlokalizować (i usunąć) przeciągając paznokciem wokoło całej uszczelki. Te niewielkie zanieczyszczenia odpowiadają za większość małych przecieków - ciągłego wylewania się wody z zraszacza (zwykle tego najniżej położonego w danej sekcji).

Uwaga! (3) Drobiny wbite w uszczelkę mogą spowodować jej trwałą deformację i konieczna będzie wymiana całego elementu.

Piąty etap to opłukanie pozostałych elementów (białego pierścienia, sprężyny i dolnej części korpusu).

Jeśli czyszczenie nie przyniosło poprawy, jedynym rozwiązaniem pozostaje naprawa, która zwykle wiąże się z wymianą uszkodzonego elementu (np. cewki lub membrany). Ponieważ najdelikatniejszym elementem są uszczelki i membrana, to zwykle one ulegają uszkodzeniu. Po zlokalizowaniu awarii, uszkodzoną część należy zastąpić nową.

Uwaga! (4) Wszystkie prace naprawcze (hydrauliczne) wykonywać  po zakręceniu zaworu głównego lub/i po wyłączeniu pompy!

Uwaga! (5) Wszystkie prace naprawcze (elektryczne) wykonywać po wyłączeniu zasilania sterownika!

Uwaga! (6) Jeśli nie jesteś pewien co zrobić - skontaktuj się ze specjalistą!